Günümüzde, turizm ve hizmet sektöründe günden güne büyüyen en önemli sorunun personel sıkıntısı olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Personel sıkıntısı ana başlık olmakla birlikte, personel bulma, yetiştirme ve elde tutma gibi alt başlıkları da sayabiliriz. Türkiye’de ve dünyada tablo benzer; otellerden restoranlara, alışveriş merkezlerinden eğlence tesislerine kadar her işletmede aynı sorun görülüyor. Sebepler bilinse de, yapılanların ve yapılması gerekenlerin yetersiz kaldığı gerçeğiyle karşı karşıyayız. Gençler bu sektörleri kariyer yapılabilecek alanlar olarak görmemeye başladı; kısa süreli ve geçici çalışıp ilk fırsatta farklı sektörlere geçmeyi kolluyorlar. Yoğun tempo, düzensiz mesai, sosyal yaşamdan fedakârlık ve çoğu zaman düşük ücret dengesi en önemli nedenler olarak söylenebilir. Hayat şartları zorlaştıkça ve gelir-gider dengesi bozuldukça, gençler daha yüksek gelirli işlerde daha az eforla kazanç hedeflemekte, bu da sektöre duyulan ilgiyi azaltmaktadır.
Bu konuda yasal otorite ve sektör STK’ları öncülüğünde atılması gereken adımlar atılmalı, hatta seferberlik ilan edilmelidir. Hizmet sektörünün en önemli sermayesi insan kaynağıdır. Personel yetiştirme programları düzenlenmeli, meslek liselerinin sayısı ve etkinliği artırılmalı, ara eleman havuzu güçlendirilmelidir. Çalışma şartları Avrupa ülkelerindeki gibi daha makul hâle getirilmeli; çalışma saatleri gözden geçirilmeli, fazla mesainin karşılığı zamanında ve eksiksiz ödenmeli, yoğun sezonlarda izin hakları korunmalıdır. Ücret politikalarının güncellenmesi, yan hakların iyileştirilmesi, vardiya planlarının insani çizgiye çekilmesi ve şeffaf kariyer planlarının sunulması, sektörün cazibesinin yeniden artırılması için önemli adımlar olabilir.
Ülkemizde 1980’li yıllarda hızlanarak uluslararası seviyeye gelen otelcilikte uzun yıllar alaylı ya da lise mezunu, biraz yabancı dil bilen kişiler görev aldı. Kendilerini çok iyi yetiştirenler olsa bile, akademik eğitim ve vizyon eksikliği nedeniyle o dönemde açılmaya başlayan uluslararası otellerde önemli pozisyonlara gelmekte zorlandılar. Zamanla üniversite eğitimi alan, iyi İngilizce bilen ve iyi yetişmiş yöneticiler kritik görevlere gelmeye başladı. Kriz ve kaos ortamında yaşamaya alışık bir ülke olduğumuz için, sağlam altyapıya sahip Türk yöneticiler kriz yönetimi, insan yönetimi ve rekabet yönetimi gibi alanlarda ayakta kalmayı başararak deneyim kazandı; bu birikim, uluslararası platformlarda Türk yöneticilere olan talebi artırdı.
Buna karşın, alttan gelen çalışanlar son yıllarda tecrübesiz, isteksiz ve yetersiz kalmaya başladı. Bugün 40’lı yaşlar ve üzerindeki jenerasyondan sonra alttan gelen yetişmiş yönetici sıkıntısı var. Zorlu şartlar, ücret politikaları ve sektörün cazibesini kaybetmesi de buna eklenince, iyi personel yetiştirilememesi sektörü çıkmaza sürükleyen bir durum haline geldi. Yurtdışına yönetici ihraç ederken bir yandan da 3. Dünya ülkelerinden garson, bulaşıkçı, kat görevlisi gibi alt pozisyonlar için personel ithal etmeye başladık. Sektörün geleceği için bu durum çok tehlikelidir. Önüne geçilmesi ve sektörün tekrar ayağa kaldırılması ve tercih edilen meslekler arasına sokulması çok önemlidir.
Kendimden örnek vermek isterim; Kabataş Erkek Lisesi’nde okurken, her gün okula giderken ve dönerken okulun hemen yakınındaki Çırağan Sarayı’nın önünden geçerdim. İhtişamından etkilendiğim için kendi kendime bir gün otelci olacağım ve orada çalışacağım derdim. Bu benim hayalimdi. Üniversitede Turizm ve Otel İşletmeciliği okudum, stajımı Çırağan Palace Hotel Kempinski’de yaptım ve mezun olunca çalışma hayatıma yine orada başladım; aslında hayalimi gerçekleştirmiş oldum.
Şimdiki gençlerin hayalleri çok daha farklı. Ama onları yargılamak yerine, sektörün tüm paydaşlarının farkındalıkla birlikte hareket ederek onlar için iyi bir gelecek hazırlaması ve gerekli insan kaynağını yetiştirecek önlemlerin alınması en doğru olandır.
Hizmet sektörü başlığı altında toplanabilecek AVM, Konut, Tesis, Restoran ve Eğlence gibi işletmeleri yetişmiş yönetici ve personellerle besleyen ve hizmet sektörünün en üst mertebesi olarak kabul edilen otelciliğin yeniden hayal edilen bir sektör olması ve insanların bu sektörde tecrübeler kazanarak ülke turizmini daha da yükselterek Türk misafirperverliğini tüm dünyaya duyurması en büyük temennimdir.
Oğuz ISIGÖLLÜ
Genel Müdür
Ramada Plaza by Wyndham
Gevgelija / Kuzey Macedonia
