Yangın güvenliği, yalnızca sistem kurulumuyla değil, sürdürülebilir kontrol ve eğitimlerle sağlanabilir. Planlı bakım eksikliklerinden, yanlış kullanım değişikliklerine kadar birçok ihmal, felaketin habercisi olabilir. TÜYANDER Genel Başkanı Fikret Kır’ın okurlarımıza özel açıklamalarıyla, yapısal ve organizasyonel açıdan tesislerde alınması gereken önlemleri, en sık yapılan hataları ve etkili bir eğitim-tatbikat planlamasının önemini mercek altına aldık.
Tesis yönetimlerinde yangın güvenliği açısından en çok ihmal edilen konular nelerdir? Bu ihmallerin doğurabileceği riskler hakkında neler söylersiniz?
Planlı Bakım ve Periyodik Kontrollerin Yapılmaması:Yangın algılama, alarm, söndürme ve tahliye sistemlerinin zamanında test edilmemesi, bakım protokollerine uyulmaması. Sistem arızası durumunda yangına müdahale gecikir veya tamamen başarısız olur.
Aktif ve Pasif Sistemlerin İşletme Sonrası Denetlenmemesi:İlk kurulumdan sonra pasif yangın güvenlik önlemleri (yangın kapıları, duman bölmeleri, yangın dayanımlı duvarlar) kontrol edilmez, aktif sistemlerde de sistem performansı izlenmez.
Kullanım Amaçlarındaki Değişikliklerin Bildirilmemesi ve Önlem Alınmaması:Tasarım aşamasında otopark olarak planlanan alanın sonradan lastik deposuna çevrilmesi gibi. Yangın yükü önemli oranda artar.
Mutfak, Food Court Alanları gibi Yüksek Riskli Mahallerin İhmal Edilmesi:Davlumbaz ve kanal sistemlerinin temizliğinin yapılmaması, EN, UL 300 / NFPA 96 gibi mutfak yangın koruma standartlarına uyulmaması.
Güncel yangın risk analizlerinin yapılmaması: Risk değerlendirmelerinin ilk açılışta yapılması, ama sonra yenilenmemesi.
Bağımsız denetimlerin (üçüncü göz) yapılmaması: Tesis yönetiminin kendi iç kontrolü dışında bağımsız yangın güvenlik uzmanlarının düzenli denetiminden geçmemesi.
Toplu yaşam alanları ve AVM gibi yüksek insan trafiğine sahip tesislerde yangın önleme konusunda alınması gereken temel yapısal ve organizasyonel önlemler nelerdir?
Yapısal olarak şu önlemler alınabilir;
Yangın Dayanımlı İnşa Teknikleri: Taşıyıcı sistem elemanları, yangına karşı TS EN 13501-2 ve BYKHY’ye uygun olarak en az 90-120 dakika dayanıklı olmalıdır. Yangın kompartımanları oluşturulmalı; yangın duvarları, şaftlar ve tavanlar arasında duman ve alev geçişi engellenmelidir. Cephe kaplamaları, özellikle AVM ve otellerde alev yürümez / yanmaz malzemelerden seçilmelidir.
Kaçış Yolları ve Tahliye Düzenlemeleri: Acil çıkış kapıları, kolay açılır, ışıklı yönlendirme levhalarıyla desteklenmiş ve her zaman çalışır durumda olmalıdır. Kaçış koridorları, BYKHY Ek 5A’ya göre Kaçış Yolları ve Tahliye Düzenlemeleri: Acil çıkış kapıları, kolay açılır, ışıklı yönlendirme levhalarıyla desteklenmiş ve her zaman çalışır durumda olmalıdır. Kaçış koridorları, BYKHY Ek 5A’ya göre
Yangın Algılama ve Uyarı Sistemleri: Adresli yangın algılama sistemleri kullanılmalı, TS EN 54 serisine uygun olmalı ve her bölgeye özel zonlama yapılmalıdır. Duman ve ısı dedektörleri, tavan yapısına ve kullanım amacına uygun şekilde konumlandırılmalıdır.
Yangın Söndürme Sistemleri: Sprinkler sistemleri TS EN 12845’e uygun olarak özellikle ticari alanlarda (mağazalar, sinemalar, food court) zorunludur. Yangın dolapları ve hortum sistemleri, her katta ve her 30 metrede bir ulaşılabilir mesafede bulunmalıdır.
Duman Kontrol ve Basınçlandırma Sistemleri: Merdiven kovaları, asansör şaftları ve yangın güvenlik holleri basınçlandırılmalı, pozitif basınç ile duman geçişi engellenmelidir.
Yangın Kapıları ve Geçiş Kontrolleri: Yangın kapıları EN 1634-1 sertifikalı olmalı, kendi kendine kapanır, otomatik tutucu ile entegre çalışmalıdır.
Organizasyonel olarak ise şu önlemler alınabilir;
Acil Durum ve Tahliye Planları: Tüm bina kullanıcıları için anlaşılır şekilde hazırlanmış acil durum tahliye planları her katta asılmalıdır.
Yangın Güvenliği Sorumluluğu ve Ekipleri: Tesis bünyesinde yangın güvenliği sorumlusu atanmalı (BYKHY Madde 127). Acil durum ekipleri (söndürme, kurtarma, ilk yardım, tahliye) oluşturulmalı ve her vardiyada hazır bulunmalıdır.
Eğitim ve Tatbikatlar: Tüm personele, yılda en az bir defa yangın eğitimi ve tahliye tatbikatı düzenlenmelidir. Periyodik Kontrol ve Bakımlar: Yangın algılama ve söndürme sistemleri için bakım anlaşması yapılmalı, tüm test ve denetimler kayıt altına alınmalıdır.
Risk Analizi ve Güvenlik Değerlendirmeleri: Her yıl risk değerlendirmesi yapılmalı, yeni yapılan değişiklikler (mağaza bölünmeleri, yeni kablo hatları vs.) sistemle entegre edilmelidir.
İzinsiz Müdahale ve Müdahale Gecikmesi Riskine Karşı Önlem: Yangın kapılarının sabitlenmesi, sprinkler başlıklarının üzerinin kapatılması gibi müdahaleleri önleyecek sıkı iç denetim prosedürleri oluşturulmalıdır.
Tesis yöneticilerinin ve çalışanlarının yangın anında doğru ve hızlı aksiyon alabilmesi için nasıl bir eğitim ve tatbikat planlaması yapılmalı? TÜYANDER olarak bu alanda ne tür destekler sunuyorsunuz?
Yıllık eğitim takvimi oluşturulmalı. Yönetici, teknik personel ve genel personel için farklı düzeylerde içerik hazırlanmalıdır. Eğitimler yılda en az 1 kez zorunlu olarak uygulanmalı, tesis türüne göre (örneğin AVM, otel, sanayi) 3-6 ayda bir güncelleme eğitimi yapılmalıdır. Yangın anında tesis yöneticileri ve çalışanların doğru ve hızlı aksiyon alabilmesi, sadece teknik sistemlerin varlığına değil, önceden yapılmış eğitim ve tatbikatlara bağlıdır. Eğitim eksikliği, en gelişmiş sistemlerin bile işe yaramamasına neden olabilir. Bu nedenle TÜYANDER (Türkiye Yangından Korunma Derneği) üyeleriyle beraber bizler bu alanda standardize edilmiş, sahaya uygun ve mevzuata entegre eğitim–tatbikat çözümleri sunmaktayız.
