Ülkemizde pek çok projeyi canlandırma kapasitesiyle “AVM doktoru” olarak öne çıkan Fiba Commercial Properties, Asya, Avrupa ve Orta Doğu’dan önde gelen projelerin yarıştığı, dünya perakende ve eğlence sektörünün en prestijli ödüllerinden biri olan Global RLI Awards 2024’te İnegöl AVM ile ‘Uluslararası Alışveriş Merkezi Yenileme’ kategorisinde ‘Yüksek Takdir’ ödülünü kazanırken, Downtown Bursa Yaşam ve Eğlence Merkezi de ‘Uluslararası Perakende ve Eğlence Destinasyonu’ kategorisinde ödüle layık görülerek uluslararası alanda dikkat çekici bir başarı elde etti. Kasım sayımızda kapak konuğumuz olarak dergimizde ağırladığımız Fiba Commercial Properties CEO ve Yönetim Kurulu Üyesi Yurdaer Kahraman ile hem son dönemde global arenada elde ettikleri başarıyı hem de Türkiye’nin AVM alanındaki yatırım iştahını ve yabancı yatırımcıların ülkemize olan ilgisini artırma yolunda ne tür aksiyonlar alınabileceğini konuştuk.
Türkiye’de bazı lokasyonlarda AVM’lerin sayısı hızla artarken, diğer bölgelerde yatırımların duraksadığını gözlemliyoruz. Bu durumu nasıl değerlendiriyorsunuz? Yatırımların yavaşlamasının arkasındaki nedenler nelerdir ve gelecekte bu trendin değişmesini bekliyor musunuz?
Türkiye’de AVM sektöründeki belirli bölgelerde hızlı artış, diğer bölgelerde ise duraksama dinamikleri birçok faktörle şekilleniyor. Bunun temel sebeplerinden biri, ülkenin demografik ve ekonomik farklılıklarından kaynaklanıyor. Büyük şehirlerdeki yüksek nüfus yoğunluğu ve ekonomik canlılık, AVM yatırımlarını hızlandırırken; diğer bölgelerde gelir seviyesinin düşüklüğü ve nüfus yoğunluğunun sınırlılığı, yatırımcıların temkinli olmasına yol açıyor.
Sektörümüz hızla değişiyor; tüketiciler artık sadece alışveriş yapabilecekleri alanlar değil, sosyal ve deneyim odaklı mekanlar talep ediyor. AVM’lerin, yeni nesil tüketici beklentilerini karşılayacak projelere dönüşmesi kaçınılmaz. Türkiye’de artık yeni yatırımlardan çok, mevcut AVM’lerin modernize edilerek optimize edilmesi ön planda. Gelecekte, AVM’lerin yenilikçi çözümlerle dönüştürülmesi, sektörde sürdürülebilir başarıyı getirecek.
Yatırımların yeniden canlanması için dijitalleşme ve sürdürülebilirlik odaklı projelerin ön planda olması şart. Bu projeler, yalnızca büyük şehirlerde değil, diğer şehirlerde de ihtiyaç haline gelecektir. Ancak bunun için uzun vadeli stratejik planlamalara ve hedef odaklı yenilikçi adımlara ihtiyaç var.
Türkiye’de genel olarak yerli yatırımların azaldığı bir ortamda, yabancı yatırımcıları çekmek için ne tür aksiyonlar alınması gerektiğini düşünüyorsunuz? Hangi politikaların veya teşviklerin yabancı yatırımcıların ilgisini artırabileceğine inanıyorsunuz?
Türkiye’de yabancı yatırımcıyı çekmek istiyorsak, yerel piyasanın mevcut potansiyelini en iyi şekilde değerlendiren ve küresel beklentilere uyum sağlayan bir yaklaşımı benimsememiz gerekiyor. Yabancı yatırımcılar için en önemli kriterlerin başında öngörülebilirlik ve güvenilirlik geliyor. Bu noktada ekonomik istikrar sağlanmalı ve uzun vadeli planlama yapılmalıdır. Yatırımların sürdürülebilir olması için güvenilir bir yatırım ortamının yaratılması şart. İstikrar ve şeffafl ık, yabancı yatırımcıların ilgisini çeken temel unsurlar arasında.
Yatırımcıların dikkatini çeken bir diğer önemli konu ise dijitalleşme ve sürdürülebilirliktir. Bugün dijital altyapıya sahip projeler yabancı yatırımcılar için daha cazip hale geliyor. Ticari gayrimenkul projelerinde dijitalleşmeye yapılan yatırımlar, projelerin değerini artırdığı gibi yabancı yatırımcı ilgisini de yükseltiyor. Bunun yanı sıra, çevreye duyarlı projelere yönelik teşviklerin artırılması, özellikle Avrupa ve Asya’daki yatırımcılar açısından Türkiye’yi daha çekici bir pazar haline getirebilir.
Kamu-özel sektör iş birlikleri ise yatırımcılar için bir rehber niteliği taşıyor. Altyapı projelerinde bu tür iş birlikleri kritik bir önem taşıyor. Yerel yönetimlerle kurulacak güçlü iş birlikleri, yabancı yatırımcıların desteklenmesi adına büyük fayda sağlayacaktır. Ekonomik istikrarı sağlamak, dijitalleşme ve sürdürülebilirlik odaklı projeleri teşvik etmek ve cazip finansal düzenlemeler oluşturmak, Türkiye’nin uluslararası yatırım ortamında rekabet avantajını artıracaktır.
Türkiye’de alışveriş merkezlerinin geleceğine dair öngörüleriniz neler?
AVM’lerin geleceği, müşteri ihtiyaçlarına göre şekillenecek. Sadece alışveriş sunmak yeterli değil; ziyaretçilere sosyal, eğlenceli ve kültürel bir deneyim de sunmak gerekiyor. Türkiye’de bu anlayışın önemi giderek artıyor. İnsanların vakit geçirmek ve sosyalleşmek istedikleri birer yaşam alanı sunmak artık kaçınılmaz. AVM projelerimizde, bu deneyimleri destekleyen alanları artırmaya, sosyal ve çevresel değer katmaya devam edeceğiz.
Türkiye’de AVM sektörü hala güçlü bir büyüme potansiyeline sahip. Özellikle genç nüfusun yoğun olduğu bölgelerde yeni yatırımlar ve mevcut projelerin dönüşümü ile AVM’lerin daha fazla talep göreceğine inanıyorum.
Fiba Commercial Properties’in global arenada son dönemde elde ettiği başarıları okurlarımızla paylaşır mısınız?
Asya, Avrupa ve Orta Doğu’dan önde gelen projelerin yarıştığı, dünya perakende ve eğlence sektörünün en prestijli ödüllerinden biri olan Global RLI Awards 2024’te İnegöl AVM’miz ile ‘Uluslararası Alışveriş Merkezi Yenileme’ kategorisinde ‘Yüksek Takdir’ ödülüne layık görülerek Londra’da büyük bir başarıya imza attık. İnegöl AVM’nin yanı sıra Downtown Bursa Yaşam ve Eğlence Merkezi de ‘Uluslararası Perakende ve Eğlence Destinasyonu’ kategorisinde ödüle layık görüldü. Yüzlerce proje arasından ön elemeyi geçerek 10 farklı ülkeden 75’e yakın projenin değerlendirildiği Global RLI Awards 2024’te, özellikle İnegöl AVM’nin kendi kategorisinde verilen tek ödüle layık görülmesinin gururunu yaşıyoruz. New York, Riyad, Macau, Berlin ve Madrid gibi büyük şehirlerdeki büyük yatırım fonlarının projeleriyle yarışan İnegöl AVM’nin bu prestijli ödüle layık görülmesi, ekibimizin vizyoner bakış açısının ve sürekli yenilikçilik hedefimizin bir yansıması. Fiba Commercial Properties olarak, şehir merkezine sağladığımız katkılar arasında ziyaretçi giriş sayılarındaki artış, perakendecilerin cirolarındaki yükseliş, uluslararası markaların getirilmesi ve güçlü kiralama-marka karması yönetimimiz yer alıyor. Bu unsurlar ödül kazanmamızda etkili oldu. Bu projeyi, mimari ve sosyal açılardan örnek teşkil eden bir yenilik olarak hayata geçirdik ve AVM’mizi bir ticaret noktası olmanın ötesine taşıyarak insanların sosyalleştiği ve eğlendiği alanlar haline getirdik. İnegöl AVM’nin bugüne kadar Avrupa Gayrimenkul Ödülleri ve ABD MarCom Ödülleri gibi platformlarda kazandığı birçok ödül, yenileme alanındaki güçlü yönlerimizin uluslararası alanda tanındığının bir göstergesi. İnegöl AVM’deki yenileme çalışmalarımızda sürdürülebilirlik öncelikli yaklaşımımızın en somut örneklerinden birini sergiliyoruz. Çevre dostu malzemelerin kullanımı, yeşil teknoloji çözümleri ve yenilenebilir enerji kaynaklarına olan bağlılığımız, yalnızca modern çevre standartlarını karşılamakla kalmıyor, aynı zamanda çevre bilincine sahip tüketicilerimize de uyum sağlıyor. Bu projelerde uyguladığımız yenilikçi çözümlerle, sektörde sorumlu bir gelişim anlayışını teşvik eden lider projeler yaratmayı hedefliyoruz. İnegöl AVM projemizin yanı sıra, Atış Grup ve Pars Toprak Sanayi A.Ş.’nin yatırımcısı olduğu, Fiba Commercial Properties’in ise AVM yönetimini ve kiralamasını üstlendiği Türkiye’nin en büyük karma projelerinden biri olan Downtown Bursa projesinin de ödüle layık görülmesi bizler için büyük bir gurur kaynağı. 200’ü aşkın ulusal ve uluslararası seçkin markayla ziyaretçilerimize sunduğumuz benzersiz alışveriş deneyimi, yenilikçi yaklaşımımız ve müşteri memnuniyeti odaklı hizmet anlayışımızla sektörde fark yaratmaya devam ediyoruz. 2023 yılında DownTown Bursa’nın açılışında sağladığımız kiralama ve yönetim desteği, projenin başarısında önemli bir rol oynadı. Bu başarı, şehirlerimize sağladığımız katkıların ve uluslararası standartlarda projeler geliştirme konusundaki kararlılığımızın bir göstergesidir.
2024’ün son çeyreğine dair en önemli planlarınız neler?
Fiba CP olarak, son çeyrekte yurt dışı faaliyetlerimizi hızla sürdürerek, global arenadaki iddiamızı güçlendirecek projeler ve yatırımlar gerçekleştirmeye devam ediyoruz. Ticari gayrimenkul portföyümüz Türkiye, Romanya, Moldova ve Çin’de yer alan toplam 23 projeden oluşuyor. Yurt dışında 4’ü AVM olmak üzere 15 projemiz bulunuyor. Karma yaşam alanlarından rezidanslara, 5 yıldızlı otellerden son teknoloji sinema salonlarına kadar farklı kategorilerde ticari gayrimenkul projelerini hayata geçirdik.
Global deneyimimiz ve güçlü sinerjilerimizle, karşılıklı fayda sağlayacak büyük fırsatlar yarattığımıza inanıyoruz. Dünyanın farklı noktalarında gerçekleştirdiğimiz başarılı renovasyon, büyüme ve rekonstrüksiyon projelerinin getirdiği değer artışı, yeni yatırımcıların ilgisini çekiyor.
Fiba Commercial Properties olarak, ülkemizde ve globalde pek çok projeyi canlandırma kapasitemizle ‘AVM doktoru’ olarak öne çıkıyoruz. Sadece Türkiye’de değil, global arenada Çin, Romanya, Moldova ve Türkiye’deki 10’dan fazla AVM’den ofislere kadar uzanan renovasyon, dönüşüm ve büyüme projelerinde uluslararası ödüllerle kanıtlanmış bir uzmanlığa sahibiz. Fiba Commercial Properties olarak, sadece kendi portföyümüz için değil, aynı zamanda üçüncü şahıs projelerine de kiralama, varlık yönetimi ve AVM yönetimi hizmetleri sunarak sektördeki geniş deneyimimizi paylaşıyor, sektörel dönüşüme katkıda bulunuyoruz. Türkiye ve yurt dışındaki ticari gayrimenkul projelerimizde, özellikle AVM yatırımlarımızda güncel trendleri göz önünde bulundurarak gerekli optimizasyonları devreye almayı planlıyoruz. Projelerimizde yeni alanlar oluşturarak müşteri trafiğini artırmayı ve buna paralel olarak ciroda da büyüme sağlamayı hedefliyoruz.
Dijitalleşme projelerimizi, Al (Yapay Zeka) ve RPA (Robotik Süreç Otomasyonu) bölümlerimizin katkısıyla sürdürülebilir uygulamalarla daha da genişletmeyi amaçlıyoruz. Türkiye’de ve global pazarda, yatırım fonları ile bankalar gibi çeşitli finansal kurumları, AVM yatırımları konusunda iş birliğine davet ediyoruz. Amacımız, birlikte projelerimizi geliştirmek ve sektörümüzü daha da büyütmek için el birliğiyle çalışmaktır.
Son çeyrek itibarıyla dijitalleşme ve yapay zeka stratejilerimizi de önceliklendiriyoruz. Bu çerçevede, M1 Adana’daki alışveriş merkezimizde, en son teknolojiyle donatılmış ekranları devreye alıyoruz. Güçlü bir yapay zeka altyapısıyla desteklenen bu ekranlar, müşteri deneyimini artırırken, AVM yönetimimize ve perakendecilere değerli içgörüler sunmayı amaçlıyor. Dijital tabelalar ve veri odaklı reklam sistemleriyle entegre edilen bu sistem, alışveriş merkezimizin dijital dönüşümüne önemli bir katkı sağlayacak. Ayrıca, gelecekte yapay zeka ve veri analitiğini kullanarak müşterilerimizin beklentilerini en iyi şekilde karşılamaya devam edeceğiz. Bu strateji hem müşterilerimiz hem de iş ortaklarımız için maksimum değer yaratmanın en etkili yolunu oluşturacak.
Bir taraftan Çin’in Shenyang kentindeki Starmall AVM projemizde yaptığımız yenileme ve optimizasyon çalışmalarıyla, kiralanabilir alanı 115.000 m2’ye, mağaza sayısını ise 230’a yükselttik. Ayrıca, Starmall AVM’de güneş panelleriyle yenilenebilir enerjiye olan bağlılığımızı güçlendiriyoruz. 27.100 m2 proje alanında, 3.640 güneş paneliyle 9.391 m2 alana kurulum yaparak yılda 2.200.000 KWH enerji üretmeyi hedefl iyoruz.
Select Rezidans projesinde 350 konutluk inşaatı tamamladık ve Eylül ayı itibarıyla dairelerin teslimine başladık. Ayrıca, konuta olan yoğun talepleri göz önünde bulundurarak Bükreş’teki ofis alanlarımızı loft dairelere dönüştüreceğimiz bir rekonstrüksiyon projesine başladık. Moldova’daki Malldova AVM’ye Marriott oteli ve 15.000 m2 ofis binası ekleyerek projeyi güçlendirdik. Ayrıca, başkent Chisinau’da yaklaşık 50.000 m2 kiralanabilir alana sahip yeni bir AVM projesi üzerinde çalışıyoruz.
Romanya’nın Bükreş şehrinde, Select Rezidans’tan sonra 450 dairelik yeni bir projeye başlamayı hedefl iyoruz. Sürdürülebilir enerji yatırımlarımız kapsamında, Bükreş’te Fiba Yenilenebilir Enerji şirketimizle 200 MW kapasiteli güneş enerjisi projesini 2025 yılı içinde hayata geçirmeyi planlıyoruz. Bu sayede, Doğu Avrupa’da da sürdürülebilirlik ve yenilenebilir enerji alanında faaliyetlerimizi genişletiyoruz.
