Türkiye’de başta HORECA (hotel/ restoran/catering) sektörü olmak üzere hizmet sektörünün hızlı büyümesiyle birlikte franchise sistemi her yıl büyüyen bir ivmeyle hızla gelişiyor. Franchise sistemine dahil olarak büyümesini sürdüren firmalar ve bu alana girerek yatırım yapmak isteyen girişimcilerin sayısı da her geçen gün artıyor.
Bir şirket tarafından lisans verilerek, bir marka veya ürünün satışını yapma ve pazarlama hakkını paylaşan bir işletme modeli olan franchise sistemi fi rmaların marka bilinirliğini ve itibarını artırmayı amaçlarken aynı zamanda yeni pazarlara giriş yapma fırsatı sunuyor. Franchise bayilik lisansı alan şirket ise, lisans veren şirketin marka değerini kullanarak ürünlerini ve hizmetlerini satışa sunarken pazarda daha kolay yer alma fırsatını elde ediyor. UFRAD’ın verilerine göre, Türkiye’de 2022 yılında franchising
sistemi ile büyüyen markaların diğer markalara göre büyüme oranı %78, sadece kendi şubelerini açıp işleten zincirlerin ise %22 oranında olup şube sayısı ise 65 bin olarak açıklandı. Günümüzde yurt dışında 5 binden fazla mağazası ile 150’ye yakın Türk markası faaliyet gösteriyor. Krizleri fırsata çevirebilen yapısıyla franchising sisteminin ürettiği istihdam sayısı 350 bin kişinin üzerindeyken, 20 binden fazla girişimci de bu sisteme dâhil olarak işletmelerini büyütmeyi tercih ediyor. Yine UFRAD’ın verilerine göre, Türkiye’de farklı sektörlerde franchise veren markaların 2022 yılında oluşturduğu pazar büyüklüğü 55 milyar dolarken, 2023 yılında ise pazarın 60 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Türkiye’de 3.500 civarında zincir işletme bulunurken, bunların %24’ünü yabancı, %74’ünü ise Türk markaları oluşturuyor.
Franchising sisteminin yararları;
- Marka ile birlikte ulusal veya uluslararası standarda ve kaliteye sahip olunur.
- Tanınmış markaların sağladığı sürekli müşteri ve iş yapma imkanı doğar.
- Franchise veren işletme eğitim hizmetleri ve uzman personel desteği sağlar.
- Kaliteli personel bulma, işe alma ve yetiştirme konularında franchise veren işletmenin tekniklerinden yararlanılır.
- Mali, ticari ve personel konularında sağlanan destekle, teknik işlevlere ağırlık verilip başarı şansı artırılır.
- Franchise veren işletmenin mali ve hukuk danışmanlarından yararlanılır.
- İşletmenin kuruluş aşamasında ve kuruluş yerinin seçiminde bilimsel tekniklerin kullanılması mümkün kılınır.
- Kuruluş aşamasında leasing vb. kaynaklardan finansal destek sağlanabilir.
- Reklam ve tanıtma giderlerinden tasarruf sağlanır.
- Franchising sistemi, girişimcinin yalnızlığını ortadan kaldırarak, kendi işini kurmanın getirdiği riskleri azaltır.
- İşletmeler için standart yönetim, muhasebe, satış ve stoklama fonksiyonları mümkün olmaktadır.
- Franchising sistemine dahil olurken dikkat edilmesi gereken başlıca konular şunlardır:
- Marka değeri
- Franchise sözleşmesi
- İş modeli
- Eğitim ve destek
- Pazar koşulları
- Yatırım maliyetleri
- Gelir potansiyeli
- İşletme yönetimi
- Müşteri memnuniyeti
- İşletme planı
