1958 yılından bu yana lunapark oyuncakları üretiminde Türkiye’de başı çeken Dal Lunapark, 2023 Ocak ayında açılacak yeni fabrikası için gün sayıyor. 12 tane patentli ürünü ile yurt dışı satışlarına da hızla devam eden Dal Lunapark, açık ve kapalı olmak üzere 8 tane eğlence parkı yönetimini de sürdürüyor. Aynı zamanda Avustralyalı doğalgaz firmasına ortak olan Dal Lunapark, farklı sektörlerdeki yatırımlarında hız kesmiyor. Dino Lino Kurucusu ve Dal Lunapark Genel Müdürü Mustafa Dal, Aralık sayımızda kapak konuğumuz oldu.
Mustafa Dal’ı tanıyabilir miyiz, eğlence sektöründeki faaliyetleriniz nelerdir?
İstanbul Üsküdar doğumluyum. Aslen Erzincanlıyım. Türkiye’nin ilk lunapark oyuncakları imalatçısı olan Dal ailesinin 3. kuşağıyım. Evli ve 1 çocuk babasıyım. 34 yaşındayım ve ailemizin ilk çocuğuyum. 2 kız kardeşim var. Eğitim hayatımın başlangıcı ve lise çağlarımı İstanbul’da sürdürdüm. Üniversite hazırlık ve başlangıcında Kanada Toronto’da devam ettirdim. Sonrasında işlerimizin yoğunluğu üzerine Bulgaristan Teknik Üniversitesi Makine Mühendisliği bölümüne devam ettim. Ufak yaşlarda babamın fabrikasında ve lunaparklarında çıraklık yaptım. Tam anlamıyla işe girdiğimde ise 17 yaşındaydım. Hem okul hem işi bir arada sürdürmeye devam ettim ve bu gerçekten hiç kolay olmadı. 2008 yılında Viaport Asia’da kurulan lunaparkı dizayn ederek aile şirketimizde aktif rol almaya başladım. Fabrikamızda mühendislik, dizayn ve kalite sorumlusu görevlerini üstlendim. Şu anda sevgili babam Özcan Dal ile beraber Dal Lunapark A.Ş.’de ortak olarak hem yurt dışı oyuncak imalatı hem de yurt içi eğlence parkları işletiyoruz. Bu sene kendi markam olan Dino Lino ‘’FunPark’’ projesini hayata geçirmenin de büyük sevincini yaşıyorum.
Eğlence sektöründe yarım asrı aşkın süredir faaliyet gösteren Dal Lunapark’ın ilk günden bugüne dek sektördeki hikâyesini sizden dinleyebilir miyiz?
Türkiye’de eğlence sektörüne giriş serüvenimiz, rahmetli dedem Abdulbaki Dal’ın 1958 senesinde ilk yerli atlıkarıncayı üretmesi ile başlamıştır. Ankara Gençlik Lunaparkı’nın sahibi İlhan Gerim’in beğenmesi üzerine, orada tekrar lunapark eğlence oyuncakları üretmeye devam ediyor. Sonrasında ise dedemin adı Türkiye lunapark sektöründe Baki Usta olarak duyulmaya başlıyor. Tabii ki burada şunu da belirtmek isterim; lunaparkçı İlhan Gerim’in anlatmasına göre Türkiye’de lunaparkçılık, İstanbul’da rahmetli Osman Kavran’ın İtalyanlardan çarpışan araba kopyalaması ile 1940’lı yıllarda başlamış. İtalyanlar, Sarayburnu’na festival için çarpışan arabalar getirmiş. O zaman fotoğraf çekme şansları olmadığı için Osman Kavran ve arkadaşları bekçiyi uyutarak bir tane çarpışan arabayı detaylıca incelemişler. Sonra Ermeni bir ustaya tarif ederek bu arabadan bir tane yapmışlar. Rahmetli dedem de çarpışan araba ve pisti üretip, İzmir Parkı’nda çalışmaya başlıyor ve günden güne işlerini büyütüyor. Bu şekilde Dal Lunapark, Türkiye’nin ilk kalıcı lunapark oyuncakları imalatçısı oluyor. Bununla beraber sonrasında babam Özcan Dal Ankara Gazi Üniversitesi’ni bitiriyor. Dedem İstanbul’dan büyük iş alıyor. Büyük amcam Özdemir Dal Ankara’daki atölyede devam ederken, babam yanına aldığı ekiple İstanbul’a geliyor. Bakırköy’de büyük lunapark panayır yapımı işini bitirdikten sonra 1985 yılında Gebze’de 1000 m2 büyüklüğünde fabrikayı kuruyor ve 1985 yılında ilk ihracatını Yunanistan’a yapıyor. 1987 yılında rahmetli dedem Baki Dal vefat ediyor. O dönemlerde çocuk yaşlarda olan ortanca amcam Zafer Dal babamla çalışıyor ve Dal lunapark’ın ortağı olarak babamla beraber oyuncak imalatına devam ediyor. Bir müddet sonra 5 dönüm kapalı fabrikaya geçiyoruz. 2004 senesinde Avrupa’nın eğlence sektöründe ilk Türk imalatçısı olarak en başarılı imalatçı ödülünü alıyoruz. 1985’ten 2004’e kadar Avrupa’ya 100’ün üstünde oyuncak satılıyor. Zafer amcam 2005 yılında babamla ayrılıp, kendi fi rmasını kuruyor. Ben ise, çocukluğumdan beri çıraklığını yaptığım fi rmamıza 2008 yılında okulumu dondurup, tam anlamı ile çalışmak adına babamın yanına geliyorum. Şu anda 10.000 m2 üzerinde kapalı alan, 13.500 m2 açık alan kapasiteli fabrikamızda imalata devam ediyoruz. 3. kuşak olmanın heyecanı bizleri daha çok güçlendiriyor. Bu arada üretimle beraber 1985 yılından beri Gebze’de ve 1991’den beri de Tekirdağ’da lunapark işletiyoruz. 2008 senesinde, ilk AVM açık hava temaparkımızı Viaport Asia Kurtköy’de hayata geçirdik. Şu anda hem kapalı hem açık 8 adet eğlence parkı işletiyoruz.
Ürün gamınızdan ve kurulumunu gerçekleştirdiğiniz parkların özelliklerinden bahseder misiniz, Türkiye’de hangi lokasyonlarda Dal Lunapark imzasıyla karşılaşıyoruz?
Bizler 4 ile 35 yaş aralığına kadar hitap eden ve birbirinden farklı 26 çeşit lunapark oyuncağı imal ediyoruz. Bu oyuncaklarımızın 12 adedi patentli kendi ürünümüzdür. Tam anlamıyla bir mühendislik fi rması olduğumuz için, müşterilerimizin isteklerine göre cevap vermeye çalışıyoruz. Ürünlerimizin içinde çocuk, aile ve adrenalin oyuncakları bulunmaktadır. Şu an kendi işletmemiz olan 10.000 m2’lik Viaport Asia Kurtköy Temaparkımız, sonrasında Bayraktar Ailesi ile ortaklaşa yaptığımız 35.000 m2’lik Viaport Tuzla Marina’daki Korsan Adası Temaparkımız ve Meydan İstanbul AVM Central Park’taki açık hava aile parkımız İstanbul’un en gözde yerlerindendir. Gebze Center’da indoor eğlence merkezi olarak 2.300 m2’lik temapark ve 1.300 m2’lik Bedrock Bowling adı altında bowling salonu, Erzurum Mng AVM’de 5.300 m2’lik indoor eğlence merkezi ve 1.400 m2’lik bowling alanlarımız ve bununla beraber farklı lokasyonlarda 3 adet daha lunaparkımız mevcuttur.
Üretim aşamasında ve parklarınızın genelinde güvenlik adına aldığınız önlemler nelerdir?
İlk başlangıcımız kurgu üzerinedir. Takdir edersiniz ki eğlence sektörü hayale bağlıdır. Biz de aynı şekilde önce hayal eder, sonra çizeriz. Çiziminden sonra 3D görüntülerini alır, son aşama olarak İstanbul Teknik Üniversitesi Uçak Bölümü’nden Prof. Zait Mecitoğlu ile oyuncakların hesaplamalarını yapar ve üretime başlarız. Üretim sonrasında çıkan oyuncak 1 sene boyunca fabrikanın bahçesinde test edilir. Testi geçen oyuncak ya satılır ya da kendi lunaparkımızda hizmete devam eder ve sonrasında teklif eden müşteriye satışını gerçekleştiririz. Her sene İstanbul Teknik Üniversitesi veya Makine Mühendisleri Odası tarafından kendi parklarımızı mutlaka denetletiyoruz. Gelen müfettişler ve mühendisler teker teker makinalarımızın kontrolünü sağlıyor. Önce emniyet kemer sistemlerine sonra bodyguard sistemlerine ve mekanizmaya bakılır. Hızlı trenler her sene sökülerek kaynak testine gider. Kaynak testi olumlu ise onay verilir ve çalışmaya devam edilir. Parklarımızda günlük check-uplarımız vardır. Teknik ekiplerimizde yer alan 1 makine mühendisi, 1 makine ve elektrik teknikeri park açılmadan tüm oyuncakları test eder ve onay için imza atılır. Haftalık olarak gerçekleştirdiğimiz bakımlarımızda ise haftada 1 kez park yarım gün kapanır ve oyuncaklarımızın bakımı yapılır. Bir de aylık ve yıllık bakımlarımız var. Parklarımız dışarıdan anlaşmalı makine yüksek mühendisi müfettişi tarafından aylık olarak kontrol edilmektedir. Her geçen sene kendimizi güvenlik anlamında geliştirmeye gayret ediyoruz.
Türkiye’de ve yurt dışı pazarında Dal Lunapark’ın eğlence sektöründeki konumu nedir, bu konuda orta ve uzun vadede hedefl erinizden söz eder misiniz?
Geçtiğimiz Eylül ayında İngiltere-Londra’da IAAPA Expo Europe Fuarı’ndaydık. 2022 uluslararası eğlence sektörü fuarında katılımcıydık. Bu yıl İngiltere’deki fuara tamamen bizim tasarımımız olan ve patentini aldığımız, kendi üzerine katlanabilir dönme dolabımızın maketini götürdük. Katlanabilir dönme dolabımız 12 koltuklu 25 m çapında bir tasarıma sahip. Oyuncaktaki koltukları söktükten sonra rayları da topluyoruz ve kendi katlanmaya başlıyor. Bütün malzemeleri kendi üzerine toplanıyor. Çekici yardımıyla da oyuncağı götürebiliyorsunuz. Oyuncağın tamamını 4 saatte toplayabiliyorsunuz. 2023 yılı adına imalat kotamızı doldurduk ve 2024 yılına dair siparişleri aldık. 30 yıl önceki müşterimizin oğluna bile oyuncağımızı sattık. Müşteri memnuniyetimizin olduğunu buradan da anlıyoruz. Ayrıca fi rma olarak uzun zamandır aklımızda olan Avustralyalı bir doğalgaz fi rmasına ortak olduk. Fabrikamızın birini bu sektöre çevirdik. Orada doğalgaz elektronik kart sistemlerini ve vanalarını imal ediyoruz. Dal Lunapark’ın yeni fabrikası inşa ediliyor. 2023 yılı Ocak ayı başında yeni fabrikamıza geçmiş olacağız. Sonrasında yıllık olarak büyük ve orta ölçekli 15 adet kapasiteli bir fabrika yaratıyoruz. Uzun vadede büyük Roller Coaster imalatına yönelmek istiyorum. Şu anda family-aile tiplerinde gerçekten iyi yol katetmiş durumdayız. Alman fi rması ile ortaklaşa yapacağımız Roller Coaster için görüşmelerimiz devam ediyor. İnanıyorum ki ülkemiz, eğlence sektörü imalatında her geçen gün güçlenmeye devam edecektir.
Eğlence sektörüne yeni bir soluk katacak olan Dino Lino FunPark’tan da bahseder misiniz, ziyaretçilerine kapılarını ne zaman açacak?
Dediğim gibi 3 kuşaktır sadece lunapark oyuncakları üreten ve parklarını işleten bir aileden geliyorum. Kapalı alanda temaparklarımız var ama neden daha başka bir şekilde çocuklara ve ailelerine dokunacak bir hikaye olmasın diye düşündüm. Buradan yola çıkarak bir abi kardeş profi li oluşturdum ve abimizin adını Dino, kız kardeşinin adını da Lino koydum. Hikayemizde bu karakterlerimiz, geçmiş tarihten son kalan dinozorlar. Dino ve Lino, yolda buldukları bir araç ile oradan kaçarlar ve şehre gelirler. Şehirde onları duvar resimleri yapan bir çocuk bulur ve sahiplenir. Dino ve Lino büyürler. Onlar da tam bir şehirli olurlar. Sonrasında eğlence panayırı kurarlar. İşte bu hikayeden esinlenerek kurduğumuz eğlence panayırın içinde trambolin parkı, bot kaydırağı, soft play alanı, su havuzu, kum parkı, tırmanma alanı, karnaval oyunları, etkinlik alanı ve daha birçok eğlenceyi bir arada sunuyoruz. Bununla birlikte markamızın kendine özel hikaye kitabı, boyama kitabı ve hediyelikleri hazırlanmaktadır. İlk şubemizi 2300 m2 üzerinde 2023 Ocak ayında Gebze Center AVM’de açıyoruz. Hikayemiz ve konseptimizle fark yaratacağına inanıyorum.
Eğlence sektöründe kullanıcıya cazip kılınması açısından tasarımların önemi büyük. Sizin bu konudaki düşünceleriniz nedir, tasarım mı ön planda olmalı yoksa kullanışlılık mı?
Tasarımların önemi çok büyük ama yüzde 80 kullanışlılık ön planda. Çünkü müşteri tercih etmeli, memnun olmalıdır ki siz o oyuncaktan seri olarak satabilesiniz. Dışarıdan tasarımı muhteşem olup işlevi pasif kalan yüzlerce oyuncak sayabilirim sizlere. Bu yüzden dünyada Roller Coaster’lar hariç çoğu lunapark oyuncakları işlevsel olarak birbirine benzemektedir. Müşteriler oyuncaklardan mutlu olmalı ve haz almalı ki, her seferinde çekici hale gelsin. Tasarımda ise lunaparkın kendi içindeki teması çok önemlidir. Tasarımlar daha çok burada devreye girer. Siz lunaparklara bir hikâye yazarsanız ve içerisinde bulunan oyuncakları da bu hikâyenin bir parçası haline getirmek için onların dışını giydirerek ve temaya uygun hale getirmek için boyarsınız. Böylelikle bu işin sonunda biz lunaparklara temapark deriz. Buradan şunu anlarız; eğlence merkezinin genelinde tasarım önemlidir ki böylelikle sizi diğer parklardan farklı kılsın.
