UFRAD Franchising Derneği Genel Başkanı Doç. Dr. Mustafa Aydın ile gerçekleştirdiğimiz söyleşide Aydın; yaşanan küresel ekonomik kriz nedeniyle sektörün geldiği son durum konusunda okurlarımızı bilgilendirirken, aynı zamanda 2022 yılsonunda franchise sektörünün 55 milyar dolarlık pazar payı yaratacağını öngördüklerini ifade etti.
Gelen zamlar her sektörü olduğu gibi franchise sektörünü de etkiledi. UFRAD Derneği olarak şu anki ekonomiyi göz önüne aldığınızda franchise sektörünü değerlendirir misiniz?
Bildiğimiz üzere, ekonomilerde her dönemde yapısal dönüşümler yaşanmıştır ve bu dönüşümlerin büyümenin sağlanmasında önemli bir faktör olduğu görülmektedir. Bu dönüşüm ve değişimler ve sağlanan büyüme, kaynakların düşük verimli sektörlerden daha verimli sektörlere kaymasını sağlar. Güçlü ekonomisiyle yükselen bir değer olmaya devam eden Türkiye’de franchising sistemi, tüm dünyada olduğu gibi zaman içinde, özellikle kriz dönemlerinde, büyüme eğilimini sürdürmektedir. Sistemin bilhassa hem markaların büyümesine, hem de hem yatırım yapılan ülke ekonomilerine katkıları olmaktadır.
UFRAD Derneği olarak, marka gelişimleri için katkılarınızdan söz eder misiniz?
Daha fazla markamızın yurt dışına açılmasını, Turquality ve marka yönetimi programlarına katılmasını istiyor ve destekliyoruz. Ayrıca ülkemizde Franchise sistemlerinin en doğru ve sağlıklı şekilde yürütülmesi için de UFRAD Akademi eğitimlerimiz, sertifika programlarımız, webinarlarımız, online zoom toplantılarımız, bültenlerimiz, faaliyet raporlarımız, sektör temsilcileri ile gerçekleşen toplantılarımız devam ediyor. Yönetim Kurulu Üyesi olduğumuz Avrupa Franchise Federasyonu (EFF) ve diğer yakın ilişkiler içerisinde olduğumuz TİM, TOBB, TÜSİAD, MÜSİAD gibi dernekler ve ekonomik platformlarda da üye markalarımızı temsil ediyoruz. Dönem başkanı olduğumuz Dünya Franchise Konseyi (WFC) ve Asya Pasifik Franchise Konfedrasyonu (APFC) ve yakın ilişki içerisinde bulunduğumuz sektör temsilcilerimizle de üye markalarımızı temsil etmeye devam edeceğiz.
Ülkemizdeki Franchise sektörünün yatırım ve büyümesi açısından Avrupa ile karşılaştırıldığında durumu nedir, değerlendirir misiniz?
Rakamlarla ifade edecek olursak, Franchise sektörünün pazar büyüklüğünün 2021 yılında 50 milyar USD’ye ulaşması bekleniyor. 2022 yılının sonuna kadar 55 milyar dolarlık bir pazar payı yaratması beklenen ekosistemde, yurt dışında 5 binden fazla mağazası ile 150’ye yakın Türk markamız faaliyet göstermektedir. 2022 yılında açılması beklenen 1.000 mağazanın ihracata katkısının da 600 milyon dolar olacağı tahmin ediliyor. Türkiye’deki zincir işletmelerin sayısı 2 bin 500’e, zincir işletmelere bağlı şube sayısı ise 65 bine ulaşmış durumdadır. Ayrıca yurt dışı açılımları ve hizmetleri ile ülkemiz ekonomisine katkıda bulunan birçok markamız mevcut, örnek verecek olursak; J Club, Bursa Kebap Evi, Bayramefendi Osmanlı Kahvecisi, Gönül Kahvesi, Carrefoursa.
Son olarak eklemek istedikleriniz nelerdir? Covid–19 pandemisi ve beraberinde yaşanan küresel ekonomik kriz sebebiyle AVM kiracıları oldukça mağdur edilmiştir. Markalarımızı bu durumdan kurtarmalıyız. Mağaza sahiplerinin yaptıkları kira artışları yasal sınırın oldukça üzerinde, bu durum kabul edilemez. AVM’lerdeki kira zamları %98,2’ye varan oranlara ulaştı. Bu durum, TÜİK’in belirlediği %34,5’in çok üzerinde. Görüldüğü gibi TÜİK verileri dikkate alınmıyor. Sadece TÜİK değil Borçlar Kanunu’nun 344. maddesi de yıllık kiranın TÜFE’ye göre yapılmasını öngörmektedir. Fahiş kira isteyen AVM’ler ziyaretçi çekme görevini üstlenmeli, kira miktarları, ziyaretçi sayısı ve satış miktarlarıyla orantılı olacak şekilde düzenlenmelidir. AVM’lerin yönetim ve pazarlama çalışmaları şeffaf bir şekilde yürütülerek kiracıların da bu konuda söz sahibi olması sağlanmalıdır. Perakende sektörünün tüm paydaşlarını ilgilendiren bu sorun, ancak sektörel dayanışma içinde çözüme kavuşturulabilir.
